Κλείσιμο

Κτίστη Αιμιλία

4 May, 2020

Αναπτυξιακή Λεκτική Δυσπραξία: Συμπτώματα & Θεραπεία

Ο όρος Αναπτυξιακή Δυσπραξία, αφορά δυσκολία στον μηχανισμό της Πράξης και ορίζεται ως μια κινητική διαταραχή. Επηρεάζει τον προγραμματισμό και το συντονισμό των διαδοχικών κινήσεων, που εκτελούν τα άνω ή κάτω άκρα και ο κορμός του σώματος καθώς και οι στοματοπροσωπικές δομές.

Ως Πράξη, ορίζεται ο μηχανισμός που συντελείται μέσα από την εκτέλεση 3 βασικών βημάτων:

  1. Το παιδί συλλαμβάνει την ιδέα της δραστηριότητας που θέλει να εκτελέσει, κάνοντας μια σχηματική αναπαράσταση νοερά.
  2. Οργανώνει τις κινήσεις του και τα βήματα εκτέλεσης που χρειάζεται να κάνει. Οργανώνει, δηλαδή, ένα σχέδιο δράσης.
  3. Εκτελεί την επιθυμητή δραστηριότητα – στόχο.

Για παράδειγμα, τα παιδιά και ενήλικες με δυσπραξία παρουσιάζουν δυσκολία στην εκτέλεση τόσο απλών πράξεων, όπως «βγάλε έξω τη γλώσσα σου», όσο και πιο περίπλοκων, όπως «βάλε το μπουφάν σου».

Αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία

Η αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία είναι μια από τις κινητικές διαταραχές της ομιλίας, η οποία βασίζεται σε δυσκολία στον προγραμματισμό και τον συντονισμό των διαδοχικών κινήσεων, που συντελούν στην παραγωγή της ομιλίας.

Ειδικότερα, η νευρολογική αιτία καθορίζεται από πιθανές περιοχές του εγκεφάλου στο βρεγματικό λοβό ή στο μετωπιαίο λοβό ή στο μεσολόβιο, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις για πιθανή βλάβη των στοματοπροσωπικών μυών. Η δυσπραξία σχετίζεται με την αδυναμία εκούσιας οργάνωσης και εκτέλεσης αρθρωτικών κινήσεων.

Εντοπίζεται δυσκολία στην πραγμάτωση της αλληλουχίας των κινήσεων για την παραγωγή της ομιλίας και τα λάθη που παρουσιάζονται καθίστανται, ως ασταθή και χωρίς συνέπεια, λόγω της δυσκολίας οργάνωσης και εκτέλεσης αρθρωτικών κινήσεων. Ως αποτέλεσμα, παρουσιάζεται η μη ακριβής παραγωγή των ήχων, συλλαβών και λέξεων.

Η αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία εμφανίζεται περισσότερο σε αγόρια από ότι σε κορίτσια, με αναλογία 4:1 αγόρια – κορίτσια. Συχνά, όταν υπάρχει η δυσπραξία συνυπάρχει με τον Αυτισμό και τη ΔΕΠ-Υ. Ενώ, η δυσπραξία συνδέεται και με μαθησιακές δυσκολίες σε κάποιες περιπτώσεις.

Είδη Δυσπραξίας:

Ιδεοκινητική (κινητική/ σωματική δυσπραξία): Αδυναμία διεξαγωγής διαδοχοκινητικών κινήσεων μέσω των άκρων (χέρια, πόδια), χωρίς να είναι επηρεασμένη η δύναμη, η σταθερότητα, η αισθητικότητα ή ο συντονισμός.

Διατίθεται ικανότητα σωστής χρήσης καθημερινών αντικειμένων εθελούσια, όπως σωστή χρήση της οδοντόβουρτσας, όμως εντοπίζεται αδυναμία μίμησης κινήσεων ή χειρονομιών, όπως χαιρετισμός.

Στοματική (λεκτική δυσπραξία): Αδυναμία εκούσιας οργάνωσης αρθρωτικών κινήσεων, με ανεπηρέαστη αυτοματοποιημένη ακούσια κίνηση.

Δυσκολία μίμησης στοματοπροσωπικών κινήσεων κατόπιν εντολής. Μειωμένη ικανότητα διεξαγωγής διαδοχικών λεκτικών – μη λεκτικών και εκούσιων κινήσεων της γλώσσας, των χειλιών, της γνάθου και άλλων στοματικών δομών.

Κλινικά χαρακτηριστικά:

Τα παιδιά με αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία παρουσιάζουν μειωμένη καταληπτότητα ομιλίας, λόγω της αστάθειας και της ποικιλομορφίας των αρθρωτικών λαθών, κατά την αυθόρμητη ομιλία.

Ανάμεσα στα ποικίλα συμπτώματα, σημαντικό στοιχείο για την διαφοροποίηση της διάγνωσης από άλλες διαταραχές είναι η δυσκολία στην μίμηση με σταθερή πραγμάτωση. Όσο μεγαλύτερο είναι το μήκος των λέξεων και των φράσεων τόσο περισσότερες είναι οι λαθεμένες εκφορές.

Βασικό χαρακτηριστικό είναι οι δυσκολίες στη διαδοχοκίνηση, τόσο σε λεκτικό όσο και σε μη λεκτικό επίπεδο. Ειδικότερα, ενώ το παιδί είναι σε θέση να πραγματώσει σωστά μεμονωμένες συλλαβές όπως, [πα], [τα], [κα] παρατηρείται σημαντική δυσκολία στο συνδυασμό αυτών των συλλαβών σε λέξη, όπως στη λέξη [πα – τα – κι].

Μάλιστα, κατά τη διαδικασία επανάληψης αλληλουχίας συλλαβών, όπως [πα – τα – κι] παρατηρείται κάθε εκφορά να είναι διαφορετική από την προηγούμενη με αστάθεια λαθών.

Επίσης, το παιδί παρουσιάζει μη σταθερά φωνολογικά λάθη. Δηλαδή, μπορεί να παράγει το φώνημα /κ/ στην λέξη [κιμά], αλλά να μην μπορεί να το παράγει στην λέξη [κότα]. Τα παιδιά με δυσπραξία δυσκολεύονται σημαντικά στην εκφορά λέξεων, που συνδυάζουν τους φθόγγους /κ, π, τ/ και στα ηχηρά τους /γκ, μπ, ντ/.

Εμφανίζεται διακύμανση των προσωδιακών χαρακτηριστικών, με την παρουσία αργού ρυθμού ομιλίας ή συλλαβικής ομιλίας ή μονότονης ομιλίας, στις περισσότερες περιπτώσεις.

Θεραπεία

Συχνά οι γονείς αγωνιούν πως αντιμετωπίζεται η δυσπραξία και αν θεραπεύεται. Η εργοθεραπεία και η λογοθεραπεία είναι σημαντικές για την ολιστική θεραπεία της δυσπραξίας.

Αναγνωρίζοντας τόσο τα δυνατά, όσο και τα αδύνατα σημεία, ο κλινικός θα διαμορφώσει ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο με βάση τις ανάγκες της εκάστοτε περίπτωσης.

Η Λογοθεραπευτική παρέμβαση στην αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία στοχεύει σε μη λεκτικές στοματοκινητικές δραστηριότητες, με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων διαδοχοκίνησης. Επόμενο στάδιο είναι η εκμάθηση εκφοράς μεμονωμένου φθόγγου και στην συνέχεια αλληλουχίες φθόγγων.

Η θεραπεία εστιάζει στην εκφορά λέξεων με απλή φωνοτακτική δομή, αρχικά, και σταδιακά αυξάνεται ο βαθμός πολυπλοκότητας της λέξης, με την προσθήκη συλλαβών και συμφωνικών συμπλεγμάτων.

Απώτερος στόχος είναι η ένταξη των λέξεων αυτών σε φράσεις, προτάσεις και, τέλος, στον αυθόρμητο λόγο. Αξίζει να σημειωθεί, πως τα παιδιά με αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία δυσκολεύονται να εντάξουν την νέα λέξη σε επίπεδο φράσης και πρότασης και να τη γενικεύσουν στον αυθόρμητο λόγο.

Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που η δυσπραξία θεραπεύεται με εντατικό πρόγραμμα και εδραιώνουν τις νέες δεξιότητες με συνεχή επανάληψη.

Βιβλιογραφικές Πηγές:

Freed, D. 1997. Motor Speech Diagnosis and treatment disorders. Singular Thomson Learning
Strand, E. A., Stoeckel, R., & Baas, B. S. 2006. Treatment of severe childhood apraxia of speech: A treatment efficacy study. Journal of Medical Speech-Language Pathology, 14, 297–307.

ℹ️ Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την κ. Αιμιλία Κτίστη και το Κέντρο Ειδικών Θεραπειών 'Λόγος και Έργο Ψυχής' θα βρείτε εδώ