Πρώιμη Παρέμβαση στον Αυτισμό

Με τον όρο ‘Πρώιμη Παρέμβαση’, αναφερόμαστε στην οργανωμένη παροχή μιας σειράς ιατρικών, κοινωνικών, συμβουλευτικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών υποστήριξης σε παιδιά που παρουσιάζουν βιολογική ή περιβαλλοντική ευπάθεια ή ειδικές ανάγκες, από τη γέννησή τους έως την ηλικία των 3 ετών. Οι σημαντικότερες υπηρεσίες είναι η έγκαιρη ανίχνευση και αξιολόγηση, η φυσικοθεραπεία, η εργοθεραπεία, η λογοθεραπεία και η ειδική διαπαιδαγώγηση.

Τα παιδιά που δύναται να επωφεληθούν από τα Προγράμματα Πρώιμης Παρέμβασης είναι παιδιά με προωρότητα και μακρά παραμονή σε Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (Μ.Ε.Ν.Ν), Εγκεφαλική Παράλυση, Γενετικά Σύνδρομα (Down, Rett, Angelman κ.α.), Αυτισμό, καθώς και παιδιά με βραδεία ψυχοκινητική εξέλιξη .

Τα προγράμματα αυτά είναι εξατομικευμένα και σχεδιάζονται με στόχο την πρόληψη και τον περιορισμό των αναπτυξιακών δυσκολιών που εμφανίζει ή μπορεί να εμφανίσει το παιδί. Το εξατομικευμένο πρόγραμμα του κάθε παιδιού συντάσσεται μέσα από την παρατήρηση του παιδιού από τους γονείς και την διεπιστημονική ομάδα, καθώς και από τα αποτελέσματα διαγνωστικών τεστ, που διερευνούν τυχόν αποκλίσεις από την τυπική ανάπτυξη.

Αναφορικά με τις περιπτώσεις παιδιών που ανήκουν στο Φάσμα του Αυτισμού, είναι πολύ σημαντική η πρώιμη διάγνωση, ώστε να ξεκινήσει έγκαιρα η παρέμβαση. Πολλές επιστημονικές έρευνες αναδεικνύουν τη σημασία έναρξης της πρώιμης παρέμβασης όσο το δυνατόν πιο γρήγορα ηλικιακά, ώστε να επωφεληθεί το παιδί με Αυτισμό από τη θεραπεία σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης.

Στην έγκαιρη παρέμβαση, η ηλικία του παιδιού είναι εξαιρετικά σημαντική. Η χρονική περίοδος, από τη γέννηση έως την φοίτησή του στο σχολείο, χαρακτηρίζεται ως «κρίσιμη περίοδος», διότι σε αυτό το διάστημα η επίδραση των ερεθισμάτων που δέχεται το παιδί για τη γνωστική, την κοινωνική και τη συναισθηματική του ανάπτυξη είναι αποφασιστικής σημασίας.

Υπάρχουν, πλέον, σαφή και ξεκάθαρα δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η έγκαιρη έναρξη της παρέμβασης βελτιώνει τον ρυθμό ανάπτυξης, κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής, σε παιδιά με βιολογικούς ή/και περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου. Ο χρόνος εισαγωγής του παιδιού στο πρόγραμμα παρέμβασης σχετίζεται με την βελτίωση της κοινωνικής ανάπτυξης, ενώ η διάρκεια του προγράμματος σχετίζεται με τη βελτίωση της ανάπτυξης των γνωστικών και γλωσσικών ικανοτήτων.

Οι υπηρεσίες υποστήριξης που παρέχονται στο παιδί και στην οικογένειά του συμβάλλουν στους παρακάτω τομείς της ανάπτυξης:

- Αδρή Κινητικότητα
- Επικοινωνία
- Λεπτή Κινητικότητα
- Γνωστικός Τομέας Ανάπτυξης
- Αισθητηριακή Ολοκλήρωση
- Κοινωνικές Δεξιότητες Αναπόσπαστο κομμάτι της Πρώιμης Παρέμβασης αποτελεί η οικογένεια του παιδιού.

Ειδικότερα, οι γονείς βιώνουν ποικίλα συναισθήματα όπως λύπη, θυμός, άγχος και ενοχές και ορισμένες στάσεις όπως η άρνηση της κατάστασης, η εγκατάλειψη προσπάθειας και η υπερπροστασία. Υπηρεσίες συμβουλευτικής υποστήριξης και ψυχοεκπαίδευσης της οικογένειας συμβάλλουν στην διαχείριση των συναισθημάτων που γεννιούνται στα μέλη της, στην κατανόηση των δεξιοτήτων και ελλειμμάτων του παιδιού, καθώς και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Η συμμετοχή των γονέων στο πρόγραμμα ενισχύει τη φυσική σχέση γονέα – παιδιού και δεν αποσκοπεί στην ανάληψη θεραπευτικού ή διδακτικού ρόλου από τους γονείς. Επίσης, ο ακριβής προσδιορισμός των ιδιαίτερων αναγκών κάθε παιδιού και της οικογένειάς του είναι σημαντικός για την επιτυχία τέτοιων θεραπευτικών προγραμμάτων.

Εν κατακλείδι, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Φορέα για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής: «Τα προγράμματα πρώιμης υποστηρικτικής παρέμβασης έχουν ως στόχο τη στήριξη και προαγωγή της φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού, καθώς επίσης την προετοιμασία για την είσοδό του στο σχολείο. Επίσης, αποσκοπούν στην στήριξη της οικογένειας που έχει στους κόλπους της ένα παιδί με Αυτισμό ή άλλη Αναπτυξιακή Διαταραχή, που χρειάζεται εξειδικευμένη φροντίδα και παρέμβαση».

Βιβλιογραφικές Πηγές: Κορνηλάκη, Ν., Κυπριωτάκη, Α., Μανωλίτσης, Γ. (2010). Πρώιμη Παρέμβαση, Διεπιστημονική Θεώρηση. Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια Κειμένου: Κτίστη Αιμιλία, Λογοθεραπεύτρια – Γλωσσολόγος, ΜSc. Διευθύνουσα του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών ‘Λόγος & Έργο Ψυχής’.

ℹ️ Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την κ. Αιμιλία Κτίστη και το Κέντρο Ειδικών Θεραπειών 'Λόγος και Έργο Ψυχής' θα βρείτε εδώ