Παιδική Κακοποίηση: Ο ρόλος των Επαγγελματιών Υγείας (Μέρος Β΄)

Η συμβολή του Κοινωνικού Λειτουργού σε επίπεδο πρόληψης Πολλά παιδιά διστάζουν να αποκαλύψουν πως έχουν κακοποιηθεί, ειδικά αν η κακοποίηση έχει γίνει από τον ένα ή από τους δύο γονείς ή είναι σε πολύ μικρή ηλικία ώστε να εκφραστούν λεκτικά σχετικά με το γεγονός. Άλλα παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση δεν γνωστοποιούν το συμβάν καθώς βιώνουν έντονα το αίσθημα του φόβου. Βασικός στόχος της πρόληψης είναι η ενημέρωση. Η πρόληψη κινείται σε τρία επίπεδα και διακρίνεται σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή. Η πρωτογενής πρόληψη απευθύνεται κυρίως στο γενικό πληθυσμό με προγράμματα, που έχουν κύριο στόχο την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, την ευαισθητοποίηση της κοινότητας σχετικά με το φαινόμενο της κακοποίησης, ενημέρωση των ίδιων των παιδιών στα σχολεία μέσω προγραμμάτων υποστήριξης και ενδυνάμωσης. Η δευτερογενής πρόληψη στοχεύει στον εντοπισμό ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Με τη δευτερογενή πρόληψη επιδιώκεται η έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος πριν ακόμα συμβεί. Στην δευτερογενή πρόληψή σημαντική είναι η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και των άλλων κοινωνικών υπηρεσιών ώστε να μπορούν να διακρίνουν τους παράγοντες κινδύνου, η υποστήριξη ζευγαριών μικρής ηλικίας ώστε να μπορούν να ανταπεξέρχονται στο καθημερινό στρες της ανατροφής ενός παιδιού, η κατ’ οίκον επίσκεψη επαγγελματιών υγείας στην οικία νεαρών μητέρων και μητέρων με νεογέννητα τέκνα, η δημιουργία Κέντρων πληροφόρησης και κοινωνικής υποστήριξης για οικογένειες με πολύ χαμηλό εισόδημα, καθώς και δημόσιες πολιτικές με απόρροια την καταπολέμηση της ανεργίας. Η τριτογενής πρόληψη στοχεύει στην αντιμετώπιση του προβλήματος όταν η κακοποίηση έχει ήδη συμβεί και περιλαμβάνει παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο την μείωση των αρνητικών συνεπειών του φαινομένου. Συγκεκριμένα, προβλέπει μέτρα για την κατοχύρωση της ασφάλειας του παιδιού με πιθανή ακόμη και την απομάκρυνσή του από την οικογένεια είτε σε Νοσοκομείο « Παίδων» είτε σε ξενώνα φιλοξενίας για όσο διαρκεί η κρίση, την παροχή θεραπείας και στήριξης στο ίδιο το παιδί και την οικογένειά του καθώς και ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου μέσω εξατομικευμένων δράσεων, με γνώμονα πάντα το συμφέρον του παιδιού. Η συμβολή του Επαγγελματία υγείας σε επίπεδο αντιμετώπισης Οι κύριοι στόχοι της θεραπευτικής παρέμβασης είναι η προστασία του παιδιού από περαιτέρω κακοποίηση και η αποκατάσταση της οικογένειας με σκοπό την ασφαλέστερη επιστροφή του παιδιού στο σπίτι. Σε σχέση με το ίδιο το παιδί είναι αναγκαία: H Θεραπευτική ομαδική απασχόληση για το παιδί, η παιδιατρική κάλυψη και αξιολόγηση, η παιγνιοθεραπεία, η ατομική ψυχοθεραπεία καθώς και η ομαδική ψυχοθεραπεία. Σε σχέση με τους γονείς είναι αναγκαία: Η Συνεχής συμβουλευτική υποστήριξη σε θέματα ανατροφής και φροντίδας παιδιών, η τροποποίηση συμπεριφοράς των γονέων μέσω της συμβουλευτικής, η Κοινωνική εργασία για θεραπευτική παρέμβαση στην οικογένεια που βρίσκεται σε κρίση, η Ατομική ψυχοθεραπεία στον γονέα που κακοποιεί, η Θεραπεία και των δυο συζύγων, κάτι που απαιτεί κίνητρα και από τις δύο πλευρές, η συνεχιζόμενη παρακολούθηση της οικογένειας καθώς και η Ψυχιατρική βοήθεια σε βαριά περιστατικά που είναι επικίνδυνα και χρήζουν άμεσης φαρμακευτική βοήθειας. Δομές προστασίας: Παιδικά χωριά SOS Χαμόγελο του παιδιού Κέντρο Βρεφών «Μητέρα» Εταιρεία προστασίας ανηλίκων Μονάδα Κοινωνικής Φροντίδας Παιδιού Πεντέλης (πρώην ΠΙΚΠΑ) Οι υπηρεσίες που παρέχονται εκεί είναι: Κοινωνική φροντίδα και προστασία, προστατευμένη φιλοξενία και φροντίδα, αναπτυξιακή αποκατάσταση, πρόγραμμα αναδόχων οικογενειών, κοινωνική αποκατάσταση μέσω του θεσμού της υιοθεσίας, συμβουλευτική & κοινωνική στήριξη παιδιών σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα καθώς και στήριξη παιδιών σε μονογονεϊκές οικογένειες . Τα αιτήματα φιλοξενίας στους παραπάνω φορείς υποβάλλονται είτε από την Εισαγγελία Ανηλίκων και Πρωτοδικών είτε από Δικαστικές αρχές, κοινωνικές υπηρεσίες, Νοσοκομεία (π.χ. Παίδων). Παρά το γεγονός ότι γίνονται προσπάθειες για την εξάλειψη του φαινομένου, υπάρχουν αρκετά εμπόδια για την καταπολέμηση αυτού. Ωστόσο, σε σχέση με την εξάλειψη της βίας κατά των παιδιών θα ήταν ωφέλιμη η ενίσχυση των ήδη υπαρχουσών δομών και υπηρεσιών, η θεσμοθέτηση νέων (καθώς οι δομές είναι ελλιπείς με απόρροια τα ανήλικα που έχουν υποστεί βία να επιστρέφουν στο κακοποιητικό περιβάλλον), η σύσταση ειδικών προγραμμάτων εκπαίδευσης γονέων, η δημιουργία σχολών γονέων,η ένταξη των κοινωνικών λειτουργών στον χώρο του σχολείου, η σύσταση κέντρων ημέρας με στόχο την ενίσχυση της οικογένειας, η λειτουργία συμβουλευτικών και θεραπευτικών ομάδων τόσο για τα παιδιά όσο και για τις οικογένειες. Ο Εντοπισμός οικογενειών με αυξημένο κίνδυνο για κακοποίηση/ παραμέληση, η παροχή νομικών υπηρεσιών σε κάθε πλαίσιο παιδικής προστασίας. Η Εκπαίδευση όλων όσων ασχολούνται με παιδική προστασία και δικαιώματα παιδιού, η δημιουργία ή ακόμη και η ενίσχυση ερευνητικών ομάδων στο θέμα της κακοποιητικής συμπεριφοράς καθώς και μεγαλύτερη αυστηρότητα στην τήρηση της νομοθεσίας κατά της κακοποίησης. Αντιλαμβάνεται κανείς από τα παραπάνω ότι η αναγκαιότητα για την ανάληψη ευθύνης είναι βασική προϋπόθεση για να μειωθούν τα φαινόμενα τόσο της βίας όσο και της κακοποίησης. Η εξάλειψη του φαινομένου μπορεί να επιτευχθεί μέσω της αλλάγης στάσης και αντίληψης που έχει το ίδιο το άτομο για την κακοποίηση σαν κοινωνικό φαινομενο. Η συνεχής και ορθή ενημέρωση μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην ανίχνευση και σε δεύτερο χρόνο στην ολιστική αντιμετώπιση του εν λόγω κοινωνικού φαινομένου. Πηγές: Αγάθωνος - Γεωργοπούλου, Ε. (1991), Κακοποίηση - Παραμέληση Παιδιών. Δεύτερη έκδοση. Αθήνα: Γρηγόρη. Γιωτάκος Ο. ,Τσιλιακού Μ. , Τσίτσικα Α. (2011), Κακοποίηση Παιδιού και Εφήβου, Ανίχνευση,αντιμετώπιση,πρόληψη. Αθήνα: Πεδίο. Καλλινικάκη, Θ. (1998), Κοινωνική Εργασία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Πρεκατέ, Β. (2008), Η κακοποίηση του παιδιού στο σχολείο και την οικογένεια. Αθήνα: Βήτα. Herbert, M. (1997), Η ψυχολογική φροντίδα του παιδιού και της οικογένειά του. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. American Human Association (February 2012) , Reporting child abuse and neglect. ΨυχολοΖην