Προβληματικές Συμπεριφορές της Παιδικής Ηλικίας: To παιδί με προβλήματα ύπνου

Πολλά παιδιά είναι απρόθυμα να πάνε για ύπνο και δεν δέχονται να ακολουθήσουν τις προτροπές των γονέων τους όταν τους επισημαίνουν ότι είναι ώρα να κοιμηθούν. Πιθανόν λόγω του ότι πρόκειται για μία μοναχική διαδικασία, αλλά και λόγω του ότι ίσως το θεωρούν «βαρετό» σε σχέση με τα υπόλοιπα δωμάτια του σπιτιού όπου έχουν παρέα, τα περισσότερα παιδιά αντιστέκονται όταν έρθει η ώρα να πάνε στο δωμάτιό τους για ύπνο.

Ειδικότερα για ένα παιδί που έχει γενικά άγχος, μπορεί να είναι μία ιδιαίτερη φοβική κατάσταση, τόσο λόγω της μοναξιάς που αισθάνεται στο δωμάτιό του όσο και λόγω των διάφορων φοβιών που αναπτύσσονται στο παιδί από το σκοτάδι. Σε κάθε περίπτωση, είναι γεγονός ότι στην περίπτωση των παιδιών, τα πρώτα συμπτώματα όλων των ψυχολογικών προβλημάτων που ίσως ταλαιπωρούν το παιδί, αναδεικνύονται πρώτα απ’όλα στις διαταραχές ύπνου.

Έτσι, όπου οι διαταραχές ύπνου είναι ήπιας μορφής, πρόκειται συνήθως για κοινές και περιστασιακές αντιδράσεις του παιδιού. Όμως, όπου οι διαταραχές ύπνου είναι σοβαρότερης μορφής, οι ειδικοί ψυχικής υγείας καταλήγουν ότι πρόκειται για παιδιά τα οποία είναι ψυχολογικά ευάλωτα και έχουν και άλλες ψυχολογικές διαταραχές.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι κύριες διαταραχές ύπνου των παιδιών είναι:

🔹 Οι ήπιες διαταραχές ύπνου: παραμιλητό, αϋπνία, υπνοβασία, τρίξιμο των δοντιών, πρόωρο ξύπνημα, ανήσυχος ύπνος. Οι διαταραχές αυτές δεν είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές εάν εμφανίζονται με μικρή συχνότητα και τις περισσότερες φορές αρκούν οι παρεμβάσεις του παιδιάτρου για να καθησυχάσουν τους γονείς, από τη στιγμή που δεν είναι επίμονες και δεν επαναλαμβάνονται συστηματικά.

🔹 Οι σοβαρότερες και πιο επίμονες διαταραχές ύπνου, οι οποίες περιλαμβάνουν:

   🔸 τους εφιάλτες, οι οποίοι είναι συχνοί στην ηλικία των 10 ετών για τα αγόρια και στην ηλικία των 6, 10 και 11 ετών για τα κορίτσια.

   🔸 τους τρόμους κατά την διάρκεια του ύπνου, οι οποίοι περιλαμβάνουν την ξαφνική μεταβολή της στάσης του ύπνου (το παιδί πετάγεται επάνω ή κουλουριάζεται στο κρεβάτι του, ανοίγοντας διάπλατα τα μάτια) ενώ κοιμάται και δεν αναγνωρίζει γύρω του πρόσωπα και χώρο

   🔸 τον φόβο για το σκοτάδι, ο οποίος είναι φυσιολογικός κατά την παιδική ηλικία, με την έννοια ότι πιθανόν το παιδί έχει φοβηθεί είτε από διάφορες τρομακτικές ιστορίες των συνομηλίκων του κάτι που συμβαίνει συχνά με τα παιδιά είτε έχει συνδέσει την παρουσία των γονέων του με το άνοιγμα του φωτός στο δωμάτιο: στην δεύτερη περίπτωση, το παιδί έχει αντιληφθεί ότι όταν έχει κάποια ανάγκη, π.χ. πεινάει ή διψάει ή έχει λερωθεί, οι γονείς ανάβουν το φως στο δωμάτιό του και είναι πιθανόν ότι μέσω της επανάληψης έχει συνδέσει τα δυσάρεστα συναισθήματα, όπως της ανάγκης για τροφή με το σκοτάδι και τα ευχάριστα όπως την παρουσία των γονέων με το φως και έτσι οι γονείς, χωρίς να το καταλαβαίνουν, ενισχύουν αυτόν τον φόβο προς το σκοτάδι.

   🔸 την απώλεια ούρων ή κοπράνων κατά τη διάρκεια του ύπνου: είναι λογικό ότι σε πολύ μικρές ηλικίες, οι γονείς δεν περιμένουν από το παιδί να έχει έλεγχο των σφιγκτήρων του και οπωσδήποτε γνωρίζουν και από τον παιδίατρό του ότι αυτοί οι μυς είναι οι τελευταίοι που αναπτύσσονται και ολοκληρώνεται η λειτουργία τους. Σε αυτή τη διαδικασία εμπλέκεται το νευρικό σύστημα του παιδιού το οποίο όταν αναπτύσσεται το παιδί έχει πλέον εκούσιο έλεγχο τόσο της αφόδευσης όσο και της ούρησης. 

Ωστόσο, στις περιπτώσεις όπου ο έλεγχος αυτός έχει κατακτηθεί και μετά από την επίτευξη αυτού του στόχου το παιδί επανέρχεται στο προηγούμενο στάδιο όπου λερώνεται επάνω του κατά τη διάρκεια του ύπνου, αυτό είναι ένα σύμπτωμα που πρέπει να διερευνηθεί και να προβληματίσει τους γονείς διότι φανερώνει σημάδια παλινδρόμησης του παιδιού τα οποία μπορεί να σχετίζονται με πολλούς και διάφορους παράγοντες, οι οποίοι κατά κανόνα συνδέονται με αγχογόνες καταστάσεις για το παιδί.

Τα προβλήματα του ύπνου εμφανίζονται στα παιδιά μετά από διάφορα γεγονότα που προκαλούν άγχος, όπως είναι η αλλαγή του σχολικού περιβάλλοντος ή η αλλαγή του περιβάλλοντος όπου κοιμάται το παιδί, όταν π.χ. φιλοξενείται ή πάει διακοπές, η απομάκρυνση από τη μητέρα για κάποιον λόγο ή ο ερχομός ενός νέου μέλους της οικογένειας, π.χ. όταν το παιδί αποκτά αδελφό/ή, ενώ και κάποιες ασθένειες της μητέρας που μπορεί να την κρατήσουν στο νοσοκομείο μακριά από το παιδί, αλλά και η απώλεια κάποιου στενού συγγενικού προσώπου είναι μερικοί από τους λόγους που μπορεί τα παιδιά να εκδηλώσουν τις παραπάνω διαταραχές τους ύπνου.

Ανάλογα με την φύση τους, οι διαταραχές ύπνου θεραπεύονται με διάφορες θεραπευτικές μεθόδους: για τις ήπιες διαταραχές ύπνου οι συμβουλές του παιδιάτρου είναι συνήθως αρκετές για να υποχωρήσει το πρόβλημα, αλλά για τις πιο σοβαρές διαταραχές ύπνου απαιτείται η συμβολή των ειδικών ψυχικής υγείας όπως των παιδοψυχολόγων ή οικογενειακών συμβούλων οι οποίοι θα διερευνήσουν το πρόβλημα που αναφέρουν οι γονείς και αφού αξιολογήσουν τη σοβαρότητά του θα προβούν στην κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση η οποία απαιτεί και τη συνεργασία των γονέων για να βοηθηθεί το παιδί και να ξεπεράσει τα διάφορα προβλήματα ύπνου που εμφανίζει.

Σημειώνεται ότι όταν τα παιδιά εμφανίζουν σοβαρές και επίμονες διαταραχές ύπνου, οι γονείς επιβάλλεται να απευθυνθούν σε ειδικό, αφού οι διαταραχές αυτές είναι ενδεικτικές βαθύτερων ψυχολογικών προβλημάτων των παιδιών.

ℹ️ Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ψυχολόγο – Σύμβουλο – Ψυχοθεραπεύτρια κ. Μαρία Κωνσταντοπούλου θα βρείτε εδώ