Πρώτη φορά γονείς! Και τώρα;

Είναι αλήθεια πως η εγκυμοσύνη και ο ερχομός ενός παιδιού στη ζωή είναι από τα πιο σπουδαία και ευχάριστα πράγματα τόσο για το ίδιο το ζευγάρι των γονέων όσο και το περιβάλλον τους. Στις περιπτώσεις όπου όλα εξελίσσονται ομαλά σε σχέση με την κύηση και την καθημερινότητα των γονέων, με έναν τρόπο είναι σα να σταματάει ο χρόνος και να μηδενίζονται τα άγχη, ενώ τα προβλήματα αρχίζουν και ιεραρχούνται σε μία εντελώς διαφορετική βάση. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι για όλους. Ξεκινώντας από τη γυναίκα που κυοφορεί, η περίοδος της εγκυμοσύνης αποτελεί συνθήκη ιδιαιτέρως έντονων διακυμάνσεων. Το σώμα υπόκειται σε μία σειρά αλλαγών ούτως ώστε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και “φιλοξενία” ενός νέου πλάσματος μέσα σε αυτό. Σωματικά συμπτώματα Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να δυσχεράνουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής της εγκύου και να κλονίσουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό της καθώς μπορεί να επηρεαστεί ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται τις καταστάσεις της καθημερινότητάς της αλλά και ο τρόπος με τον οποίο σχετίζεται με το περιβάλλον της. Σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλος και ναυτία είναι συνήθη στο πρώτο τρίμηνο της κύησης και μπορεί να κρατήσουν τη γυναίκα μακριά από την εργασία ή την κοινωνική της ζωή κάποιες φορές αν αυτά είναι έντονα. Η επιλογή μιας καθημερινότητας που θα αφήσει χώρο για ανάπαυση και προσωπικό χρόνο συμβάλει σημαντικά στο αίσθημα διαχείρισης. Παράλληλα, πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι η αποφυγή συγκεκριμένων τροφών και η επιλογή άλλων ανακουφίζουν από το αίσθημα της ναυτίας ή του καύσου σε πιο προχωρημένη κύηση. Είναι αλήθεια, πως οι γυναίκες οι οποίες βιώνουν δυσάρεστα ή αμφιθυμικά την ίδια την κατάσταση της κύησης ή κάποιες διαστάσεις της βιώνουν πολύ συχνότερα και με μεγαλύτερη ένταση τα σωματικά συμπτώματα της κύησης. Εκτός των άλλων, μπορεί να υπάρξει δυσκολία συγκέντρωσης ή ανάκλησης πληροφοριών γεγονός που επίσης μπορεί να αποτελέσει παράγοντα που προκαλεί δυσλειτουργία σε πολλά επίπεδα της καθημερινότητας. Χρήσιμη είναι η τήρηση ενός ημερολόγιου ή τετραδίου στο οποίο καταγράφονται σημαντικές παρατηρήσεις ή ραντεβού, απορίες καθώς και ζητήματα που χρειάζεται να συζητηθούν με το θεράποντα ή άλλους ειδικούς προκειμένου να υπάρχει το κατάλληλο επίπεδο οργάνωσης που ταιριάζει σε κάθε σπιτικό και θα προσφέρει αίσθημα ησυχίας σε σχέση με τον ερχομό του νέου μέλους. Άλλα σωματικά συμπτώματα που εμφανίζονται όσο εξελίσσεται η κύηση έχουν να κάνουν με την αϋπνία που μπορεί να ταλαιπωρεί την έγκυο γυναίκα τις νυχτερινές ώρες ή/ και με την υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας. Η σωματική κόπωση που προκύπτει ως επακόλουθο αυτών αλλά και των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο σώμα της μπορεί να επηρεάσει τη διαχείριση των συναισθηματικών της διακυμάνσεων αλλά και τη δυνατότητα επίλυσης απλών καθημερινών προβλημάτων, να αναστατώσει τις σχέσεις με τους οικείους και σαφώς να προκαλέσει δυσφορία όσον αφορά στην αίσθηση του σώματος. Συναισθηματική απορρύθμιση Η ταχεία αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών εκτός των παραπάνω συμπτωμάτων φέρνει και μεγάλη αναστάτωση στο συναισθηματικό κομμάτι της γυναίκας. Έτσι, η έγκυος μπορεί να βιώνει συναισθήματα ανησυχίας, άγχους ή ακόμη και έντονης θλίψης με απρόβλεπτες συναισθηματικές εκφορτίσεις, όπως έντονη ευερεθιστότητα ή ευσυγκινησία. Να επισημάνουμε, βέβαια ότι στην περίπτωση που διαρκούν επίμονα συμπτώματα απελπισίας, συναισθηματικής δυσφορίας ή κενού, κατάθλιψης, απώλειας διάθεσης, ενδιαφέροντος, όρεξης για ύπνο ή φαγητό καθώς και αν αυτά εναλλάσσονται με διαστήματα ακραίας ευδιαθεσίας είναι σκόπιμη η επικοινωνία με το θεράποντα ώστε να αξιολογήσει την ανάγκη παραπομπής σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Την ίδια στιγμή, οι σκέψεις και οι αγωνίες που κάθε μητέρα ή ζευγάρι μπορεί να βιώνει μπορούν επίσης να δικαιολογήσουν τα παραπάνω συναισθήματα σε κάποια μέτρια ένταση και συχνότητα. Ο γονεϊκός ρόλος ανακινεί βιώματα, συναισθήματα, σκέψεις και προσφέρει το έδαφος για τη δημιουργία προσδοκιών και επενδύσεων ούτως ώστε μπορεί πολύ εύκολα να προκύψει συναισθηματική φόρτιση ή και απορρύθμιση σε στιγμές και φάσεις. Επιπλέον, τα ψυχικά τραύματα ή και πιθανές καθηλώσεις στην προσωπική ιστορία του κάθε γονέα πυροδοτούνται από την επικείμενη ανάληψη του γονεϊκού ρόλου και αν δεν έχει υπάρξει προγενέστερη επεξεργασία, αποδοχή και επίγνωση επιβαρύνουν τη συναισθηματική κατάσταση του ζευγαριού. Φόβοι και αγωνίες που προκύπτουν σε έντονο βαθμό και οι οποίοι γίνονται δύσκολα διαχειρίσιμοι ενδεχομένως αναδεικνύουν την ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης και επεξεργασίας από την πλευρά του ατόμου. Για παράδειγμα, πιθανός φόβος απώλειας του παιδιού ή έντονη αγωνία για την κύηση μπορεί να συνδέονται με ιστορικό προγενέστερων απωλειών οι οποίες είναι ανεπεξέργαστες. Η επεξεργασία τους θα ωφελούσε αφενός την ψυχοσυναισθηματική ανακούφιση στο παρόν αφετέρου την μεγαλύτερη ευκολία και σταθερότητα στην ανάληψη του γονεϊκού ρόλου. Παράγοντες όπως η προσωπικότητα της εγκύου, οι συνθήκες και το πλαίσιο της καθημερινότητας, τα επίπεδα στρες που βιώνει αντικειμενικά, προγενέστερα ζητήματα που επηρεάζουν τις στρατηγικές διαχείρισης του στρες, το υποστηρικτικό δίκτυο, η σχέση με το σύντροφο, το ιστορικό μέχρι την επιτυχή σύλληψη και η συνειδητή απόφαση για τεκνοποίηση καθορίζουν σημαντικά τον τρόπο διαχείρισης αλλά και την ένταση με την οποία βιώνονται οι συναισθηματικές διακυμάνσεις. Εικόνα εαυτού Εκτός της καθαρά σωματικής και ψυχοσυναισθηματικής διάστασης υπάρχει και ένα ακόμη κομμάτι που μπορεί να απασχολήσει την έγκυο ή και σε κάποιες περιπτώσεις το σύντροφό της. Το σώμα αλλάζει για να μπορέσει να διευκολύνει την έλευση του βρέφους, μπορεί να εμφανιστεί ακμή, δερματικές αλλοιώσεις, αλλαγή στο βάρος, αλλαγή στις ενδυματολογικές επιλογές. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να αναδιαμορφωθεί και ο τρόπος με τον οποίο η έγκυος γυναίκα βλέπει το σώμα της. Είναι αλήθεια πως ο τρόπος με τον οποίο η γυναίκα αντιμετωπίζει το σώμα της και τις αλλαγές που συμβαίνουν σε αυτό έχει πάρα πολλά να πει και να δείξει για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη μητρότητα. Έτσι, μια γυναίκα που έχει βιώσει υγιώς τη θηλυκότητά της και έχει φτάσει ομαλά στην επιλογή του μητρικού ρόλου μπορεί να αντιληφθεί όλες αυτές τις μεταβολές ως απαραίτητες και το σώμα ως το μέσον για την επίτευξη αυτού του συνειδητού στόχου. Με διαφορετικό τρόπο και με δυσκολίες μικρού ή μεγαλύτερου βαθμού θα βιώσει την όλη κατάσταση μία γυναίκα η οποία δεν αισθάνεται καλά με τη θηλυκότητά της ή είχε μία διαταραγμένη επαφή με το μητρικό ρόλο από όταν η ίδια ήταν ακόμη παιδί. Όλα αυτά αποτελούν ενδείξεις για ζητήματα που χρήζουν επεξεργασίας καθώς πρόκειται να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθεί η κύηση, η μητρότητα, οι οικογενειακές και συντροφικές σχέσεις και η ανατροφή του παιδιού. Συνήθη ζητήματα που προκύπτουν στην περίοδο της κύησης έχουν να κάνουν με την αύξηση του βαθμού εξάρτησης από το σύντροφο ή το περιβάλλον, το αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης, την αγωνία για τη σχέση με το σύντροφο. Στις περιπτώσεις ήπιας ανησυχίας ή ειλικρινής έκφραση και επικοινωνία είναι ένας καλός τρόπος για την εξάλειψη των αγωνιών. Πρακτικά ζητήματα και στάσεις ζωής Τέλος, μία ακόμη πτυχή της νέας αυτής συνθήκης σχετίζεται με μία σειρά αποφάσεων που αφορούν σε ζητήματα πρακτικά και ηθικά καθώς και στάσεις ζωής. Ο τρόπος με τον οποίο θα τεθούν τα όρια στο περιβάλλον και θα καθοριστούν οι αποστάσεις με τον περίγυρο, καθώς και ζητήματα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης συμπεριλαμβάνονται σε αυτά. Ο γονεϊκός ρόλος μας φέρνει πιο κοντά στο να αναλάβουμε ευθύνες και να τοποθετηθούμε με αυστηρότητα σε ζητήματα που ενδεχομένως αντιμετωπίζαμε με περισσότερη ανεμελιά στο παρελθόν και αυτό συνιστά και μία από τις προκλήσεις του ρόλου αυτού. Η συνειδητή απόφαση για την ανάληψη αυτού του ρόλου αποτελεί καταλύτη σε πολλά ζητήματα που θα τεθούν ως δίλημμα ή αδιέξοδα και θα βοηθήσει τα άτομα να αισθάνονται δύναμη και να αντιλαμβάνονται τα περιθώρια δράσης τους. Πηγή: Ψυχολοζῆν