Παιδική κακοποίηση: οι μορφές κακοποίησης και οι συνέπειες στην παιδική ανάπτυξη

Παιδική κακοποίηση στο οικογενειακό περιβάλλον και οι συνέπειες στην παιδική ανάπτυξη

Από τη γέννησή του έως και την ενηλικίωσή του κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει σ’ ένα περιβάλλον όπου θα του προσφέρεται η επαρκής σωματική, νοητική, πνευματική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξη.

Σε κάποια παιδιά, ωστόσο, το διαπροσωπικό – οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί περισσότερο μία πηγή φόβου, παρά μία πηγή ασφάλειας για επαρκή ανάπτυξη.

“
Αν και η γενικότερη κακοποίηση των παιδιών μπορεί να επιφέρει διαστρεβλώσεις, φαίνεται πως όταν η κακοποίηση γίνεται από τους γονείς, τείνει να έχει τις σοβαρότερες και περισσότερο μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού.

”

Υπάρχουν, λοιπόν, πολλές διαφορετικές μορφές που μαρτυρούν κακομεταχείριση. Άλλες αφήνουν κραυγαλέα ή εύκολα ανιχνεύσιμα σημάδια, ενώ άλλες είναι ιδιαίτερα δυσδιάκριτες, και τα αποτελέσματα γίνονται εμφανή μετά από κάποιο χρονικό διάστημα.

Επιπλέον, οι πολιτισμικές διαφορές μπορεί να δυσχεραίνουν την αναγνώριση της κακοποίησης από οικογένεια σε οικογένεια, καθώς αυτό που για άλλους αποτελεί «σκληρή αγάπη» για άλλους αποτελεί κακοποίηση.

Τύποι – μορφές παιδικής κακομεταχείρισης

Οι μορφές της κακοποίησης, για να μπορέσουν να αναγνωριστούν, πρέπει να σχετίζονται και να είναι σε συνάρτηση με το ηλικιακό επίπεδο του παιδιού.

Έτσι, η διαμόρφωση της σχέσης γονέα παιδιού – η ρύθμιση του συναισθήματος, η διαπροσωπική εμπιστοσύνη και η αυτοεκτίμηση – σε συνδυασμό με την ηλικία, επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να κατακτήσει τις δεξιότητες που είναι κατάλληλες για το στάδιο στο οποίο βρίσκεται, και να μπορέσει να προχωρήσει αναπτυξιακά.

Πολλές φορές οι μορφές κακοποίησης μπορεί να συνυπάρχουν. Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις μιλάμε για πολλαπλή θυματοποίηση του παιδιού.

Σωματική κακοποίηση

Αναφέρεται στην ύπαρξη τραυματισμών, ως αποτέλεσμα πράξεων ή παραλείψεων, οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή, την υγεία ή την ασφάλεια του παιδιού.

Η σωματική κακοποίηση μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τον βαθμό και τη σοβαρότητά της καθώς και τη δυνατότητα πρόκλησης μόνιμης σωματικής βλάβης.

Μία σπάνια μορφή παιδικής κακοποίησης αποτελεί το «σύνδρομο Munchausen διά αντιπροσώπου», όπου ένας γονέας επινοεί ή δημιουργεί σωματική ασθένεια στο παιδί, προκαλώντας σωματική ή ψυχολογική βλάβη, καθώς υποβάλλει το παιδί σε συνεχείς ιατρικές διαδικασίες, οι οποίες είναι περιττές.

Σεξουαλική κακοποίηση

Αναφέρεται στην αιμομιξία, στη σεξουαλική επίθεση, στα χάδια, στην έκθεση σε σεξουαλικές πράξεις και στη συμμετοχή στην πορνογραφία.

Η ίδια η σεξουαλική πράξη μπορεί να κυμαίνεται από διείσδυση έως πράξεις που δεν περιλαμβάνουν καμιά σωματική επαφή με το παιδί. Μπορεί το περιβάλλον να είναι βίαιο ή μπορεί να περιλαμβάνει μία μεγάλη περίοδο αποπλάνησης.

Παραμέληση

Αναφέρεται στην ανεπάρκεια του γονέα στην παροχή φροντίδας σε θέματα διατροφής, προστασίας, υγειονομικής περίθαλψης, επίβλεψης κι εκπαίδευσης, η οποία θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ή/και ψυχολογική υγεία του παιδιού. Η παραμέληση αποτελεί μία πράξη παράλειψης και όχι διάπραξης, και, πολλές φορές, είναι δύσκολο να ανιχνευθεί.

Ψυχολογική ή συναισθηματική κακοποίηση

Ένας ευρύς ορισμός για τη συναισθηματική κακοποίηση αναφέρεται στο ότι «ψυχολογική κακοποίηση συνιστούν οι πράξεις και παραλείψεις που θεωρούνται, σε σχέση με τα κοινωνικά πρότυπα, ως ψυχολογικά καταστρεπτικές για το παιδί. Αυτές οι πράξεις συντελούνται από άτομα που βρίσκονται σε θέση εξουσίας, και καθιστούν το παιδί ευάλωτο. Τέτοιες πράξεις βλάπτουν άμεσα ή μακροπρόθεσμα τη συμπεριφοριστική, γνωστική, συναισθηματική ή σωματική λειτουργικότητα του παιδιού.».

Τέτοιες πράξεις μπορεί να είναι πράξεις απόρριψης, υποβιβασμού, τρομοκράτησης, απομόνωσης, έκθεσης σε κακές συναναστροφές ή διαφθορά, εκμετάλλευσης κι έλλειψης συναισθηματικής ανταπόκρισης ή οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά στέλνει το μήνυμα στο παιδί ότι είναι ανάξιο και ανεπαρκές.

Επιπτώσεις των μορφών κακοποίησης στη γνωστική, συναισθηματική και διαπροσωπική ανάπτυξη.

Οι επιπτώσεις των τύπων κακοποίησης είναι:

• Σοβαρές γνωστικές και γλωσσικές καθυστερήσεις που μπορεί να επιφέρουν μαθησιακές διαταραχές και χαμηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις.
• Δημιουργία ανασφαλούς δεσμού με τον πάροχο φροντίδας.
• Ανάλογα με το είδος της κακοποίησης μπορεί να σχηματιστεί: δεσμός αποφυγής – προσκόλλησης, αμφιθυμία, σοβαρή ψυχοπαθολογία ή απόσυρση, δυσκολίες στην αναγνώριση των συναισθημάτων, χαμηλός αυτοσεβασμός,
  επιθετικότητα, κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες (κυρίως στη σεξουαλική κακοποίηση), παλινδρόμηση,
  αυτοκτονικός ιδεασμός, διαταραχές συμπεριφοράς,
  εξάρτηση από ουσίες, επιθετικότητα ή απόρριψη συνομηλίκων,
  ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά ή θυματοποίηση,
  χαμηλές κοινωνικές δεξιότητες, βία στις ερωτικές σχέσεις στην εφηβεία, απομόνωση και παθητικότητα.

Όπως διαφαίνεται, όλες οι μορφές κακοποίησης μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την εξελικτική πορεία ενός ατόμου. Επηρεάζοντας σημαντικές δομές του ατόμου, δρουν ανασταλτικά ή καταστρεπτικά στην ομαλή εξέλιξη του παιδιού.

Όλες οι μορφές κακομεταχείρισης επηρεάζουν τη γνωστική, συναισθηματική και διαπροσωπική του ανάπτυξη.

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκεται το παιδί, φαίνεται να επηρεάζουν διαφορετικά τις παραπάνω δομές.

Πηγή: missormadam.gr