Επιλόχεια Κατάθλιψη
Μία από τις πιο συγκλονιστικές εμπειρίες στη ζωή μιας γυναίκας είναι αυτή της κυοφορίας και της γέννησης του παιδιού της. Κατά τη διάρκεια της κύησης είναι αναμενόμενο να υπάρχει αγωνία για την υγεία του εμβρύου και της ίδιας της εγκύου, για την διαδικασία της γέννας και εν γένει για το τι επιφυλάσσει το μέλλον στην νέα οικογένεια. Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων μητέρων δυσκολεύεται να διαχειριστεί τη νέα κατάσταση. Εμφανίζει μια μορφή ήπιας κατάθλιψης που συνοδεύεται από έντονες εναλλαγές της διάθεσης (αμφιθυμία – κυκλοθυμία) και ονομάζεται θλίψη μετά τον τοκετό (δυσθυμία ή μελαγχολία). (Η θλίψη μετά τον τοκετό δεν πρέπει να συγχέεται με την επιλόχεια κατάθλιψη).
Από τις πρώτες ώρες της γέννησης του παιδιού, η γυναίκα βιώνει πολλά και έντονα συναισθήματα, πολλές φορές συγκρουσιακά μεταξύ τους. Τη μια στιγμή αισθάνεται μεγάλη χαρά και την επόμενη κλαίει και την αμέσως επόμενη νιώθει να την πλημμυρίζει το άγχος και έπειτα πάλι γελάει κ.ο.κ. Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ανησυχητικά. Συνήθως παρατηρούνται από την δεύτερη και τρίτη ημέρα μετά τον τοκετό και διαρκούν 10 – 15 ημέρες. Πρόκειται για ένα φυσιολογικό κομμάτι της μητρότητας. Κατά κύριο λόγο οφείλεται στις ραγδαίες ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν στον οργανισμό της γυναίκας που προσπαθεί να επανέλθει σε μια ισορροπία.
Κάποιες γυναίκες όμως, μετά τη γέννα (περίπου 10% με 15% των γυναικών) παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα με μεγαλύτερη ένταση ή και μεγαλύτερη διάρκεια. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για μια μορφή κατάθλιψης που λέγεται “επιλόχεια κατάθλιψη” και δεν αναμένεται να περάσει από μόνη της. Απαιτείται θεραπεία (ψυχοθεραπεία, ίσως και φαρμακοθεραπεία), υποστήριξη από την οικογένεια και το εξωτερικό περιβάλλον της γυναίκας. Υπάρχει μάλιστα κι ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 0,1% με 0,2% των γυναικών οι οποίες μετά τον τοκετό παρουσιάζουν ψυχωσικά επεισόδια (επιλόχεια ψύχωση).
Τα αίτια της επιλόχειας κατάθλιψης δεν έχουν ξεκαθαριστεί πλήρως από τους επιστήμονες. Πιθανολογείται ότι εμπλέκονται βιολογικοί, ψυχοσυναισθηματικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες.
Ορμόνες
Οι γυναίκες που εμφανίζουν μια αυξημένη ευαισθησία στη μεταβολή του επιπέδου των ορμονών επηρεάζονται αρνητικά από τη δραματική ορμονική αλλαγή στον οργανισμό τους, κατά την κύηση και μετά τον τοκετό.
Ηλικία
Οι γυναίκες που έγιναν μητέρες σε πολύ μικρή ηλικία, μικρότερη των 20 ετών είναι πιο επιρρεπείς σε επιλόχεια κατάθλιψη.
Φυσικές Μεταβολές / Δυσκολίες
Η γυναίκα που είχε μια δύσκολη ή εξαντλητική ή υψηλής επικινδυνότητας γέννα μπορεί να τη βίωσε ως τραυματική εμπειρία. Προβλήματα με το θηλασμό ή αδυναμία θηλασμού ή υπερβολική πίεση ανταπόκρισης στις ανάγκες του νεογνού (πχ το βρέφος κλαίει πολύ, δεν κοιμάται καλά) που στο τέλος οδηγούν σε μια αίσθηση ανεπάρκειας. Επίμονη ενασχόληση με τα κιλά και έντονες προσπάθειες επαναφοράς του σώματος στην προηγούμενη κατάσταση, κακή εικόνα σώματος, φόβος ότι δεν είναι πια ελκυστική και επιθυμητή.
Ιστορικό
Η εμφάνιση κατάθλιψης ή άλλης συναισθηματικής διαταραχής στη διάρκεια της ζωής της γυναίκας τόσο σε χρονικό διάστημα πριν, όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι εξαιρετικά επιβαρυντικός παράγοντας εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης.
Παιδική Ηλικία
Μια γυναίκα με άσχημα παιδικά χρόνια ή με τραυματικά βιώματα ή/και με παθολογικές σχέσεις με την πατρική της οικογένεια, είναι πιο ευαίσθητη στην εμφάνισης ψυχικής διαταραχής.
Οικογενειακό Περιβάλλον
Η απουσία στήριξης από την οικογένεια και τον άμεσο περίγυρο καθιστά την καινούρια μητέρα πιο ευάλωτη στο στρες και σε συνδυασμό με την κούραση, τον άστατο ύπνο και την αυστηρή ρουτίνα του βρέφους είναι πιθανό να αισθανθεί μόνη και αβοήθητη. Ομοίως, οι συγκρούσεις με το σύντροφο και η ελλιπής επικοινωνία εντείνουν το αίσθημα της μοναξιάς.
Οικονομική Κατάσταση
Το ζευγάρι που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα ή/και ανεργία επιβαρύνεται με τον ερχομό του νέου μέλους ακόμη περισσότερο και το γεγονός αυτό μπορεί να γεμίζει με αγωνία την οικογένεια και να εκδηλώνεται με επιλόχεια κατάθλιψη.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να αναφερθεί ότι επιλόχεια κατάθλιψη εμφανίζουν και οι άντρες αλλά δεν την εκδηλώνουν με τον ίδιο ξεκάθαρο τρόπο όπως οι γυναίκες. Μπορεί να γίνουν επιθετικοί, απόμακροι, να αρχίσουν να πίνουν κλπ. Πάντως, ο κίνδυνος εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης στους άνδρες αυξάνεται από την ύπαρξη επιλόχειας κατάθλιψης της γυναίκας λόγω της αύξησης των ευθυνών που οφείλουν να αναλάβουν.
Τα Συμπτώματα Της Επιλόχειας Κατάθλιψης
Τα συνήθη συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης θα πρέπει να διαχωριστούν από την απλή μελαγχολία. Πρόκειται για συμπτώματα που εμμένουν πάνω από δυο εβδομάδες.
- εξαιρετικά κακή διάθεση
- αίσθημα κενού
- απώλεια ενδιαφέροντος/ απόλαυσης σχετικά με τομείς που παλιότερα ήταν σημαντικοί και ενδιαφέροντες
- διαταραχές στον ύπνο (αϋπνία ή υπερβολική υπνηλία)
- διαταραχές στην όρεξη (ανορεξία ή υπερφαγία/βουλιμία)
- σωματικές ενοχλήσεις όπως πονοκέφαλοι, κόμπος στο λαιμό, πόνος στο στήθος, ταχυκαρδίες, ζαλάδες, μουδιάσματα
- επίμονο αίσθημα κόπωσης/εξάντλησης
- αδυναμία συγκέντρωσης /σύγχυση
- υπερβολική ανησυχία για το μωρό ή και ιδεοληψίες που το αφορούν
- μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική συνεύρεση
- απόσυρση / αίσθημα αναξιότητας
- συναισθηματική αναστάτωση / έντονη κυκλοθυμία/ κρίσεις οργής /πανικού
- σκέψεις θανάτου (είτε αυτοκτονία είτε παιδοκτονία είτε και τα δυο)
Η θεραπεία για την επιλόχεια κατάθλιψη γίνεται με ψυχοθεραπεία ή/και με φαρμακοθεραπεία. Το είδος της θεραπείας που θα ακολουθήσει κανείς εξαρτάται από την μορφή και την σοβαρότητα της διαταραχής. Φυσικά, πάντα σε συνεργασία με τον ειδικό ψυχικής υγείας.
Περιγεννητική Κατάθλιψη
Επιπροσθέτως, πρέπει να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι οι τελευταίες επιστημονικές έρευνες κάνουν λόγο για περιγεννητική κατάθλιψη.
Μιλούν για κατάθλιψη
- πριν την εγκυμοσύνη που πυροδοτείτε από συναφή θέματα (δυσκολία σύλληψης, αποβολές, εξωσωματική γονιμοποίηση, κλπ.)
- για κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- για κατάθλιψη μετά την εγκυμοσύνη (επιλόχεια κατάθλιψη)
Μάλιστα, τα στοιχεία μιας πρόσφατης ερευνητικής μελέτης στην Αυστραλία έδειξαν ότι η εμφάνιση κατάθλιψης της νέας μητέρας είναι πολύ πιο πιθανή 4 χρόνια μετά τον τοκετό. Αξιοσημείωτο είναι πως αυτή η πιθανότητα διπλασιάζεται όταν η γυναίκα δεν έχει αποκτήσει άλλο παιδί μέσα στα 4 αυτά χρόνια.
Συμπερασματικά, η επιλόχεια κατάθλιψη δεν είναι μια κατάσταση για την οποία η γυναίκα θα πρέπει να νιώθει ενοχές ή ντροπή. Δεν πρόκειται για κάποιου είδους μειονεξία της προσωπικότητάς της. Είναι μια ψυχική δυσκολία που δεν της επιτρέπει να χαρεί όσο θα ήθελε τη νέα κατάσταση στη ζωή της. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα πολύ ευχάριστο γεγονός λειτουργεί όπως κι ένα πολύ δυσάρεστο. Αλλάζει δραματικά τη ζωή μας. Ο ερχομός ενός παιδιού στον κόσμο είναι μια ευχάριστη αναστάτωση για την γυναίκα και το ζευγάρι. Ωστόσο, την ίδια στιγμή αποτελεί έναν εν δυνάμει πυροδοτικό μηχανισμό ψυχικής διαταραχής. Χρειάζεται να το αποδεχτούμε και να προσπαθήσουμε να το διαχειριστούμε, έχοντας την πεποίθηση ότι το να ζητάμε βοήθεια δεν είναι δείγμα αδυναμίας, αλλά απόδειξη θάρρους και δύναμης.
Δείτε περισσότερα για την Ψυχολόγο Κωνσταντένια Γιαννοπούλου στο Kidsproject.gr!
