Υποσπαδίας, σύγχρονα δεδομένα και χειρουργική αντιμετώπιση
Τι είναι ο υποσπαδίας;
Ο υποσπαδίας είναι μια συγγενής ανωμαλία του πέους στα αγόρια, με συχνότητα περίπου 1 στα 200 νεογέννητα αγόρια. Το άνοιγμα της ουρήθρας (το έξω στόμιο δηλαδή του σωλήνα που μεταφέρει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη) δε βρίσκεται στην κορυφή του πέους (βάλανος), αλλά σε κάποιο άλλο σημείο στην κάτω επιφάνεια του πέους.
Συνυπάρχει στις περισσότερες περιπτώσεις καμπυλότητα (κάμψη) του πέους, που φαίνεται περισσότερο όταν είναι σε στύση, αλλά και η χαρακτηριστική υποσπαδιακή ακροποσθία (το “πετσάκι” δηλαδή είναι ανοιχτό και καλύπτει μόνο από τη μια μεριά τη βάλανο).
Πώς ταξινομείται ο υποσπαδίας και από τι καθορίζεται η βαρύτητά του;
Ο υποσπαδίας ανάλογα με την ανατομική θέση του έξω στομίου της ουρήθρας ταξινομείται σε: πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο. (βλ. εικόνα) Όσο κεντρικότερα βρίσκεται αυτό, τόσο βαρύτερη θεωρείται η μορφή του υποσπαδία.
Αυτή η ταξινόμηση δεν λέει όμως όλη την αλήθεια. Η βαρύτητα του υποσπαδία εξαρτάται επίσης από: την ποιότητα της υπάρχουσας ουρήθρας, το μήκος του πέους, το σχήμα και το μέγεθος της βαλάνου, αλλά και την ποιότητα των ιστών που καλύπτουν την περιοχή που δεν έχει σχηματιστεί φυσιολογική ουρήθρα.
Η κάμψη του πέους έχει ιδιαίτερη σημασία. Όταν διορθωθεί και το πέος ευθειαστεί, τότε διαπιστώνουμε ότι το έξω στόμιο της ουρήθρας απέχει ακόμη περισσότερο από τη φυσιολογική του θέση. Έτσι, η βαρύτητα του υποσπαδία (και το μήκος της νεοουρήθρας που θα πρέπει να φτιάξουμε) δεν μπορεί να εκτιμηθεί με απόλυτη ασφάλεια παρά μόνο μετά τον ευθειασμό του πέους.
Τι προκαλεί;
Ο υποσπαδίας δημιουργείται λόγω διαταραχών στην ανδρογονική διέγερση του αναπτυσσόμενου πέους στο έμβρυο. Σε κάποιο ποσοστό φαίνεται να συμβάλλει η γενετική προδιάθεση. Τις τελευταίες δεκαετίες στο δυτικό κόσμο η συχνότητα του υποσπαδία φαίνεται να αυξάνεται και για αυτό έχουν ενοχοποιηθεί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως κάποιες χημικές ουσίες που βρίσκονται σε πλαστικά, φυτοφάρμακα και εντομοκτόνα κλπ. Αυτές επηρεάζουν τις ανδρικές ορμόνες ή εκλαμβάνονται από τον ανθρώπινο οργανισμό ως θηλυκές ορμόνες. Επίσης η λήψη ορμονών κατά την εγκυμοσύνη και το χαμηλό βάρος γέννησης φαίνεται να σχετίζονται με εμφάνιση υποσπαδία.
Υπάρχουν συνοδές ανωμαλίες;
- Κρυψορχία (περίπου σε 10% των περιπτώσεων)
- Ανοιχτός ελυτροπεριτοναϊκός πόρος ή βουβωνοκήλη (σε έως 15% των περιπτώσεων)
Η συχνότητα εμφάνισης συγγενών ανωμαλιών των νεφρών και της ουροδόχου κύστης στα αγόρια με υποσπαδία δεν διαφέρει από εκείνη του γενικού πληθυσμού. Όταν το πέος είναι πολύ μικρό σε μέγεθος, μπορεί να χρειαστεί ενδοκρινολογική εκτίμηση προεγχειρητικά.
Ποια είναι η αποκατάσταση του υποσπαδία;
Η αποκατάσταση του υποσπαδία είναι χειρουργική. Έχει ως στόχο:
- τον ευθειασμό του πέους (διόρθωση της κάμψης)
- την κατασκευή νέας ουρήθρας (ουρηθροπλαστική), στο μήκος που αυτό απαιτείται, ώστε το έξω στόμιο να βρίσκεται στην κορυφή της βαλάνου
- τη διόρθωση της ακροποσθίας
Αισθητικά, γίνεται προσπάθεια το πέος να μοιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο με το φυσιολογικό.
Έχουν περιγραφεί πάρα πολλές χειρουργικές επεμβάσεις για τη διόρθωση του υποσπαδία. Από αυτό γίνεται κατανοητό ότι δεν υπάρχει, μέχρι σήμερα καμμία “ιδανική” επέμβαση, που να χρησιμοποιείται σε όλες τις περιπτώσεις.
Σήμερα έχει συντελεστεί σημαντική πρόοδος στην εγχειρητική αποκατάσταση του υποσπαδία.
- Χρησιμοποιούμε συγκεκριμένες τεχνικές, προτιμώντας την αποκατάσταση σε ένα χρόνο (όχι πολλαπλές επεμβάσεις), που έχουν ελεγχθεί για την αποτελεσματικότητά τους, ανάλογα με τη βαρύτητα και τα ιδιαίτερα ανατομικά χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς.
- Επίσης, λόγω τεχνολογικής προόδου, έχουμε στη διάθεσή μας καλύτερα υλικά (μεγέθυνση του εγχειρητικού πεδίου, ειδικά ράμματα που προκαλούν μικρή αντίδραση των ιστών, μαλακούς καθετήρες σιλικόνης, ειδικό επιδεσμικό υλικό, κατάλληλα αντιβιοτικά κτλ).
Πότε προτείνεται να γίνεται η αποκατάσταση του υποσπαδία;
Η προτεινόμενη ηλικία, για να υποβληθεί το παιδί στο χειρουργείο, είναι μεταξύ 6-18 μηνών. Σε αυτή την ηλικία χάνεται η απώτερη μνήμη για την χειρουργική επέμβαση και κυρίως τη μετεγχειρητική περίοδο αλλά εξασφαλίζεται και η διόρθωση του προβλήματος πριν την κοινωνικοποίηση του παιδιού (έναρξη σχολείου).
Επιπλοκές και επανεπεμβάσεις υποσπαδία
Οι επιπλοκές, έχουν αναγνωριστεί διεθνώς από 4,5% έως 10% στους πρόσθιους και μέσους υποσπαδίες και έως 25% στις βαρύτερες περιπτώσεις. Γι’αυτό το λόγο, πρέπει να γίνεται μία λεπτομερής ενημέρωση των γονέων προεγχειρητικά, τόσο για τα ευρήματα και τον προτεινόμενο τρόπο αποκατάστασης, όσο και για τις πιθανές επιπλοκές.
Στις επανεπεμβάσεις, λόγω επιπλοκών, υπάρχει πληθώρα τεχνικών που μπορεί να χρησιμοποιηθούν, αυτούσιες ή συνήθως τροποποιημένες, σύμφωνα με τα μεμονωμένα ευρήματα και τις ανάγκες του ασθενούς.
ℹ️ Για περισσότερες πληροφορίες για τον κ. Γεώργιο Καμπούρογλου MD, MSc, PhD Παιδοχειρουργό, πατήστε ΕΔΩ.
